Thánh Pôlicarpe Giám Mục Smyrna (+168)

1. Thân Thế

Pôlicarpe Giám mục Smyrna đã được đặc biệt kính nể bởi vì Ngài là môn đệ của các Tông đồ. Thánh Irenée nói (Êusêbiô, H.E. 5, 20, 5) Pôlicarpe đã “ngồi duới chân thánh Gioan” và chính các Tông đồ đã đặt Ngài làm Giám mục tại Smyne (Ad. Haer., 3, 3, 4). Cũng với tư cách là Giám mục Smyrna, Ngài đã nhận đuọc 1 trong 7 lá thư của thánh Inhaxiô.

Uy thế của Ngài còn nổi bật trong những cuộc tranh luận với Giáo hoàng Anicet, năm 155 tại Rôma, về một số vấn đề trong Giáo hội, đặc biệt là việc qui định ngày mừng lễ Phục sinh. Cuộc tranh luận thật sôi nổi: Pôlicarpe nại đến thế giá của thánh Gioan và của các Tông đồ để bênh vực thói quen mừng lễ Phục sinh vào ngày 14 Nizan (theo kiểu người Do Thái). Ngược lại Anicet nhất định chủ trương phải mừng vào ngày Chúa Nhật thứ nhất sau ngày 14 Nizan như các vị tiên Giáo hoàng đã làm. Mặc dầu không tìm được chỗ thoả thuận về vấn đề này, đôi bên đã thông cảm và chia tay với những tâm tình thắm thiết hơn.

2. Cuộc Tử Đạo Của Pôlicarpe (161 - 168?)

Theo bức thư của Giáo đoàn Smyrna “Martyrium Pôlicarpei” gửi cho cộng đồng Kitô giáo tại Philomelium thì Pôlicarpe đã chịu tử đạo một cách rất anh hùng. Một số học giả cho là cuộc tử đạo này đã xảy ra chỉ ít ngày sau khi Pôlicarpe ở Rôma về, có lẽ vào ngày 22-02-156. Nhưng thiết tưởng phải nhận Ngài đã tử đạo vào những năm 161 - 168 (cf. Êusêbiô, 4, 15, 1-46)

Bức thư của Giáo đoàn Smyrna là một tài liệu nhiều chi tiết và cổ thời nhất về một cuộc tử đạo cá nhân. Nhưng “Truyện Tử đạo” được coi là đầu tiên này, xét về văn thể thì lại thuộc về loại thư của thời Kitô giáo sơ khởi. Bức thư mang chữ ký của Marcion (khác với nhận vật lạc giáo tại Rôma), và được viết chỉ ít lâu sau cái chết của Pôlicarpe.

Bức thư mang một ấn tượng hết sức mạnh mẽ về bản lãnh đặc biệt của Giám mục thành Smyrna. Vị quyền lãnh sự Statius Quadratus truyền lệnh: “Hãy chửi thề đi, ta sẽ tha bổng, hãy nguyền rủa tên Kitô đi!”Pôlicarpe trả lời:”Tôi đã phụng sự Ngài (Chúa Kitô) từ 86 năm nay, Ngài không hề làm hại tôi điều gì. Làm sao tôi lại có thể nói lộng ngôn đến đức Vua tôi, Đấng Cứu chuộc tôi?” (9, 3) Trước giờ thiêu sinh, bọn lý hình muốn đóng đinh Ngài vào đống củi, Pôlicarpe bảo họ: “Cứ để mặc tôi như vậy: Đấng ban sức cho tôi chịu được ngọn lửa hồng, cũng sẽ ban sức để tôi nằm yên trên đống củi mà không cần các anh phải đóng đinh.”(13, 3)

Truyện “Martyrium Pôlicarpei” rất quí giá vì nó giúp ta hiểu ý nghĩa của tiếng “Martyrium”. Martyrium là bắt chước Chúa Kitô, là nên giống Ngài trong đau khổ và trong cái chết (being a witness).

Ngoài ra bức thư còn là một bằng chứng rất cựu trào về việc tôn kính di hài các vị tử đạo (18, 2). Các ngài được tôn kính như là những môn đệ và những người đã noi gương Đức Kitô cách hoàn hảo nhất (17, 3).

Sau hết, đoạn thứ 14 của bức thư, gồm những lời nguyện cuối cùng của vị tử đạo, là một tài liệu quí giá cho việc khảo cứu về lịch sử kinh nguyện cổ thời của Kitô giáo. Nội dung cũng như lời kết đều biểu lộ một công thức phụng vụ quen thuộc của Kitô giáo sơ khởi.

Nếu tập “Martyrium Pôlicarpei” là một tài liệu đích thực, thì trái lại cuốn “Vita Pôlicarpei” chỉ là một tác phẩm ngụy tạo và có tính cách hoang đường.

3. Thư Gửi Giáo Đoàn Philipphe

Theo thánh Iréné (Êusêbiô H. E., 5, 20, 8) thì Pôlicarpe đã viết rất nhiều thư cho các giáo đoàn lân cận và cho một vài bạn đồng liêu trong hàng Giám mục. Hiện nay chúng ta chỉ còn một bức thư duy nhất, gởi giáo đoàn Philipphe. Bức thư cho chúng ta một cái nhìn trung thực về giáo thuyết cũng như về tổ chức và hoạt động bác ái của một giáo đoàn sơ khởi thời thánh Pôlicarpe.

a. Giáo thuyết: bênh vực giáo thuyết Kitô-học về việc nhập thể và cuộc tử nạn của Chúa Giêsu trên Thập giá, chống lại “những lý thuyết sai lầm” của phái ảo thân (docétism).

b. Tổ chức: Ngài chỉ khuyên bổn đạo phải vâng phục các linh mục và phụ tế. Điều này cho phép chúng ta kết luận là cộng đồng Kitô giáo tại Philipphê thời đó được quản trị do một hội đồng Linh Mục. Đọan 6, 1 tả bức chân dung của một Linh mục lý tuởng . (S.C. 10, p. 122-213)

c.      Bác ái: Việc bố thí được khuyến khích với những lời lẽ nồng nhiệt.

d.      Giáo hội và Chính quyền: Thái độ của Giáo hội sơ khởi đối với Chính quyền đáng được lưu ý. Các Kitô hữu phải coi việc cầu nguyện cho nhà cầm quyền như một bổn phận.