Thánh Clêmentê I Giáo Hoàng (+101)

1. Thân Thế

Theo danh sách cổ thời nhất do thánh Irênê thiết lập (adv, Haer. 3, 3, 3) thì thánh Clêmentê là vị Giám Mục thứ ba kế vị thánh Phêrô tại Giáo Đoàn Rôma (sau Lino và Anaclet), nhưng ta không rõ vào năm nào. Sử gia Êusêbiô (Hist.  Eccl. 3, 15, 34) cũng đồng ý kiến và chỉ rõ là Clêmentê đã làm Giáo Hoàng từ năm thứ 12 triều đại Domitien đến năm thứ ba triều đại Trajan, tức từ năm 92 đến năm 101. Ngoài ra ta không biết gì đời sống của Clêmentê về trước.

Clêmentê sở dĩ được nổi tiếng và rất có uy thế trong Giáo Hội là nhờ “Bức thứ gửi cho Giáo Đoàn Corinthô” (khoảng năm 96) mà chính tay Ngài soạn thảo và gửi đi. Đây là một trong những tài liệu quan trọng nhất của thời hậu Tông Đồ. Về phương diện lịch sử, ngoài bộ Tân Ước, đây là một áng văn chương Kitô giáo cổ thời nhất có mang tên tuổi và chức vị của một tác giả rõ rệt.

Với tư cách là Giám Mục Roma, Clêmentê đã can thiệp khi tại Giáo Đoàn Corinthô lại xảy ra, vào thời Domitien, những cuộc tranh chấp giữa các bè phái mà trước đây thánh Phaolô đã lên án gắt gao. Lần này thì một số cá nhân kiêu căng và vô kỷ luật đã dấy lên lôi kéo dân chúng chống đối Giáo quyền và cách chức luôn một số lớn các linh mục đương nhiệm trong Giáo đoàn. Chỉ còn một thiểu số giáo dân là vẫn trung thành với những mục tử bị loại bỏ. Tin này đã đến tai Clêmentê, có lẽ do các Kitô hữu người Roma sống tại Corinthô cho biết, Ngài liền viết bức thư nói trên để giải hoà các phe phái hầu tránh gương mù trước mặt dân ngoại.

2.      Nội dung bức thư:

Bức thư được chia ra như sau: Nhập đề (đoạn 1-3), hai phần chính (đoạn 4-36 và 37-61), Tóm kết (đoạn 62-65).

- Phần Nhập đề: lưu ý đến tình trạng phồn thịnh của Giáo Đoàn Corinthô trước ngày có cuộc tranh chấp, mọi người sống hoà hợp và sốt sắng làm việc thiện. Ngược lại, đoạn 3 nhấn mạnh đến sự xáo trộn và đổ vỡ tan hoang của Cộng đoàn hiện nay.

- Phần I: có tính cách tổng quát, lên án sự chia rẽ và ghen tương, được minh hoạ bằng những nết xấu kể trong Cựu Ước và Tân Ước (4-6). Rồi đưa ra những gương lành để khuyến khích lòng thống hối, đức hiếu khách, lòng đạo đức và khiêm nhu, bắt chước lòng nhân lành của Thiên Chúa và của Chúa Kitô.

- Phần II: trực tiếp luận bàn về cuộc tranh chấp giữa các kitô hữu Corinthô. Thiên Chúa Đấng dựng nên trật tự trong vũ trụ đòi các thụ tạo của Người phải sống trật tự và vâng lời, theo gương kỷ luật và phục tùng trong quân đội La mã và phẩm trật gặp thấy trong Cựu Ước. Đó là lý do khiến Đức Kitô đã chọn lựa các Tông Đồ, và đến lượt các Ngài lại chỉ định các Giám Mục và Phó tế. Tình yêu phải thay thế chia rẽ, và bác ái phải sớm vãn hồi hoà giải và đem lại tha thứ. Những kẻ chủ mưu chia rẽ hãy tự biết sám hối và tỏ ra nhẫn nhục.

- Phần kết luận: tóm lược những lời khuyên trên và bày tỏ hy vọng tha thiết là những người đưa thư này sớm đem về (Roma) những tin tức tốt lành về sự bình an được vãn hồi tại Corinthô.

=> Bức thư này là một tài liệu rất phong phú cho việc khảo cứu về đời sống Giáo Hội thời ban sơ, cũng như cho lịch sử các Tín điều và cả lịch sử Phụng Vụ nữa.

Tại sao biết được bức thư này là của Clêmentê?

Denys Giám mục Corinthô năm 170-175 viết cho Giám mục Roma là Soter đã nói: “Vậy hôm nay chúng tôi đã cử hành ngày của Chúa, và chúng tôi đã đọc thư của Ngài, chúng tôi sẽ giữ nó mãi để đọc như là một lời cảnh cáo, cũng như bức thư thứ nhất mà Clement đã viết cho chúng tôi” (cf. Êusêbiô thành Césarée Hist. Eccles., Livre IV, chap. 23, n.11) và chính Êusêbiô (“Hist. Eccl.” I, 13) còn nói đến Clêmentê Giám mục Roma trong thời Domitien bắt đạo (cf. ch. 7, n.1, 1).

3. Địa Vị Của Bức Thư Clêmentê Trong Giáo Hội

Địa vị rất quan trọng trong Giáo truyền:

- 2 bản Hy ngữ được đặt vào “Codex Alexandrinus”, nghĩa là được coi như bản “mặc khải, có tính cách linh ứng.

- Giáo Hội Syriaque kể vào bản Thánh lục.

- Thánh Irênê (Adv. III, 3, 3,) gọi là “một bản văn rất quan trọng”.

- Êusêbiô nói: “bức thư quan hệ và đáng ngưỡng mộ này được đọc công khai trong Giáo hội và như vậy cho tới ngày nay”.

4. Những Điều Quan Trọng rút ra từ Bức Thư

a. Về mặt Giáo sử: Bức thư được coi như là một “nhân chứng” về cuộc tử đạo của thánh Phêrô và Phaolô tại Roma dưới thời Néron (đoạn 5 và 6).

b. Về lịch sử Tín lý, đây là điều khẳng quyết đầu tiên của Giáo Truyền về “quyền chìa khoá” của Giáo Hội, lãnh nhận từ các Tông đồ, và qua các ngài, từ Đức Kitô, và qua Đức Kitô, từ Thiên Chúa (đoạn 42, 1-4, 1-3).

c. Cũng về mặt tín lý, bức thư được coi như lần đầu tiên Giáo đoàn Roma biểu lộ ý thức về “quyền tối thượng” của Tông Tòa Phêrô (59, 1-2; 63, 2.)

d. Đoạn 20 nói về trật tự trong vũ trụ, tỏ rõ ảnh hưởng của triết phái Khắc kỷ. Nhờ đó chúng ta có thể đoán Clêmentê là một “Do thái Kitô hữu” lớn lên trong môi trường Hy lạp.